काठमाडौं- कानुनी राज्यमा कानुन सबैका लागि समान हुन्छ । कानुनको नजरमा कोही पनि सानो ठूलो हुँदैन । कानुनमा तोकिए वमोजिमको नैसियत सबैले नै पाउँछन । तर, नेपालमा सन्दर्भमा भने राज्यसत्ताको पहुँच भएका व्यक्तिका लागि कानुन अलि लचिलो हुने गरेको देखिन्छ । राज्यसत्ताको निर्देशन सामु प्रहरी प्रशासन र कानुनी निकायहरु निरीह र लाचार बन्ने गरेका प्रशस्त उदाहरणहरु छन् । 

प्रहरीले प्रकाउ गरेका अधिकांश आरोपीलाई हतकडी लगाउँछ भने केही राज्य शक्तिको पहुँच भएका हरुलाई हतकडी नलाईकन राख्ने गरेको छ । केही सयम अघि मात्रै राजवादीको आन्दोलन उसक्याएर आतंक मच्चाउन भूमिका खेलेको भन्दै राप्रपाका वरिष्ठ उपाध्यक्ष रविन्द्र मिश्र र महामन्त्री धवल शमशेर राणालाई प्रहरीले नियन्त्रण लियो । अदालतबाट सोधपुछका लागि म्याद थपिएपछि अहिले पनि उनीहरु थुनामा छन् । म्याद थपका लागि अदालत लैजाने क्रमका उपध्याक्ष मिश्रको हातमा हतकडी लगाएको तस्वीर देखियो, यसले सामाजिक संजालमा निकै चर्चा पाएको छ । प्रहरीले व्यक्तिपिच्छे हतकडीमा पनि विभेद गर्ने गरेको कतिपयले आरोप लगाएका छन् । 

यसअघि नक्कली भुटानी शरणार्र्थी प्रकरणमा पक्राउ परेका नेपाली कांग्रेसका नेता बालकृष्ण खाण र एमालेका नेता टोपबहादुर राईमाझीलाई हतकडी लगाइएको थिएन । उनीहरुलाई प्रहरीले बडो सम्मान साथ थुनामा राखेको भन्दै लामो समयसम्म पनि टिकाटिप्णी हुँदै आएको थियो । राज्यसत्ताको निर्देशनमा प्रहरी प्रशासन समेत रमिते भन्दा कानुनी राज्यमाथि दर्जनौ प्रश्न सोझिएका छन् । 

कथित ठूला भनेर चिनिने केही व्यक्तिलाई मनपरी ढंगले सम्मानका साथ हत्कडी लगाउँदा कानुनी राज्यको उपहास मात्र भएको छैन् , हुर्मत लिने काम पनि भएको छ । प्रहरीले हतकडीमा गरेको विभेदको कारण आम नागरिकको मनमा राज्यले कसैलाई काखा र पाखा किन गर्छ भन्ने प्रश्न उब्जिनु स्वाभाविक छ । हतकडी बारेको प्रावधान के हो ? कस्ता व्यक्तिलाई हतकडी लगाइन्छ, कसलाई लगाइदैन भन्ने विषयमा नेपाल प्रहरी नै अनविज्ञ देखिएको छ ।  हतकडीको प्रावधान बारे नेपाल प्रहरीका प्रवक्ता दिनेश आचार्यलाई सोध्दा उनले खासै चित्त बुझ्दो जवाफ दिन सकेनन् । 

“जो व्यक्ति भाग्ने सम्भावना हुँदैन, त्यसलाई हतकडी लाग्दैन, जो व्यक्ति भाग्ने सम्भावना हुन्छ, त्यसैलाई हतकडी लाग्छ” उनले भने । प्रवक्ता आचार्यको यो हलुका जवाफबाट प्रहरी पनि ऐन नियन भन्दा पनि मनपरी ढंगले काम गर्छ भन्ने पुष्टि भएको छ । अधिवक्ता लोकेन्द्र वली फोजदारी अभियोग बाहेक अन्य मुद्धामा हत्कडी नै नलाग्ने बताउँछन् । 

“कानुनमा कसैलाई पनि हतकडी लगाउने प्रावधान छैन्, प्रहरी किन हतकडी लगाउँछन यसबारेमा उनीहरुलाई नै सोध्नु” उनले भने । उदेक लाग्दो कुरा त के छ भने प्रहरीले कानुमै नभएको व्यवस्था लागु गरी मनपरी ढंगले आरोपीलाई किन हत्कडी लगाउँछन । आरोपी व्यक्तिको आत्मसम्मानमा चोट पुग्ने गरी हतकडी लगाउनुले प्रहरी प्रशासनको नै भद्दा मजाक हुने देखिन्छ । गणतान्त्रिक व्यवस्थामा प्रहरीले गरिरहेको मनपरीको जवाफदेही को ? किन प्रहरी संगठन शक्तिको इशारामा चल्न बाध्य हुन्छ ? लगायतका कयौ प्रश्नहरु अहिले सतहमा आएका छन् । 

यति मात्रै हैन् प्रहरीले कतिलाई सम्मानपूर्व राख्छ भने केहीलाई कठोर यातना दिने गरेका तथ्य पनि बेला बेला सार्वजनिक हुँदै आएका छन् । सोमबार मात्रै राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीका सभापति रवि लामिछानेले प्रहरीले थुनामा बस्दा आफूलाई मनपरी ढंगले दुःख दिएको तथा घर परिवारलाई नै जानकारी नदिइ निन्द्रा लागेको बेला उठाएर अनाश्वयक तनाव दिएको खुलासा समेत गरेका छन् । पूर्व गृहमन्त्री भएको व्यक्तिलाई प्रहरीले यो हदसम्मको दुःख दिन्छ भने आम नागरिकको हालत के होला ? भन्ने प्रश्न उब्जिएको छ ।